||समस्यपूर्तिः||

   ||समस्यपूर्तिः||   

-------------------------------
भोजनान्ते च किं पथ्यं?
जयन्तः कस्य वै सुतः?
कथं विष्णुपदं प्रोक्तं?
तक्रं शक्रस्य दुर्लभम् ॥

पदच्छेदः –

भोजनान्ते च किम् पथ्यम्? जयन्तः कस्य वै सुतः?
कथम् विष्णुपदम् प्रोक्तम्? तक्रम् शक्रस्य दुर्लभम् ॥

अन्वयः –

भोजनान्ते किं पथ्यम्? तक्रम् । जयन्तः कस्य सुतः? शक्रस्य । विष्णुपदं कथं प्रोक्तम्? दुर्लभम् वै ।

अन्वयार्थः –

भोजनान्ते
किं
पथ्यम्?
तक्रम्
च
जयन्तः
कस्य
सुतः?
शक्रस्य
च
विष्णुपदं
कथं
प्रोक्तम्?
वै
दुर्लभम् ।

भावार्थः –

इयं समस्यापूर्तिः । श्लोकस्य चतुर्थपादे ‘तक्रं शक्रस्य दुर्लभम्’ (देवराजः इन्द्रः तक्रं न लभते) इति अस्ति । श्लोकस्य आदौ त्रयः प्रश्नाः सन्ति, तेषां क्रमशः अन्तिमपादे उत्तरम् अस्ति । तद्यथा,
प्रथमः प्रश्नः - भोजनान्ते किं पथ्यम्? उत्तरम् - तक्रम् ।
द्वितीयः प्रश्नः - जयन्तः कस्य सुतः? उत्तरम् - शक्रस्य = इन्द्रस्य।
तृतीयः प्रश्नः - विष्णुपदं कीदृशम् इति वर्ण्यते?उत्तरम् -  निश्चयेन दुर्लभम्।

–जय श्रीमन्नारायण।



पं मंगलेश्वर त्रिपाठी

से.1वाशी नवी मुम्बई

8828347830